به بهانه برگزاری جشنواره اتودهای نمایشی.

هنرمندان تئاتر در هر موقعیتی باید برای فردا توشه بیندوزند. یعنی که، هر لحظه باید یادبگیرند.
بنده دوست دارم از هر موقعیتی استفاده کنم تا داشته هایم را افزایش دهم.
اتودهای نمایشی نام یک جشنواره تئاتری در شهرستان بوکان هست که به دبیری آقای کاوه محمدزاده برای سومین سال پیاپی امسال نیز برگزار شد.
کلمه اتود از مطالعه عمیق و تمرین نشأت گرفته است. یک کلمه فرانسوی است.
بازیگران با اتود به حالات ذهنی و عاطفی شخصیت فکر کرده، از طریق تجسم و تجربه عملی و واقعی این شخصیت را به ظهور می رسانند و متبلور می کنند.
در اتود زدن معمولا از دکور و آکسسوار استفاده نمی شود. حتی متن و آمادگی قبلی نیز برای اتود لازم نمی باشد. اتود بیشتر برای بداهه گویی، بیان احساسات و تسلط بر بدن و صدا استفاده می شود.
اتود انواع و اقسام مختلفی دارد.
در یک نوع از آن، که با دیدن اتودهای اجرا شده در جشنواره بوکان می توان گفت اکثریت اجراها از این گونه اتودها بوده اند، که اتود تک نفره یا اجرای مونولوگ می باشد شخص می بایست یک قطعه نمایشی را بصورت یک نفره اجرا کند.
از آنجایی که قصد نقد تک تک کارهای اجراشده جشنواره را ندارم، در یک نگاه کلی اما، می توان به یک نقد کلی از اجراها پرداخت.
قبل از آنکه به این نگاه کلی برسیم چند مفهوم تئاتری را مرور کنیم:
مونولوگ از دل تراژدی های قدیم بیرون می آید، آنجا که همسرایان و خصوصا سرآهنگ مونولوگ می گفته اند.
گاهی مونولوگ ها مخاطب داشته اند. برای کسی، یا جمعی ادا می شوند.
گاهی نیز حاصل بلند فکر کردن اشخاص بازی هستند. اینها مخاطب ندارند، و، بازیگر یا شخص بازی فقط می خواهد اندیشه اش را بازگو کند. این نوع را سولی لوگ یا گفتار با خود نامیده اند.
در یک تکنیک خاص دوره کلاسیک از کناره گویی شخصیت ها استفاده می شود. آنجا که شخص بازی دیالوگی را مستقیم به تماشاگران می گوید و قرارداد چنین هست که تماشاگر قبول کند آن دیالوگ را دیگر بازیگران نشنیده اند.
راوی یا دانای کل شخصی است که قصه ای را تعریف می کند. او از همه چیز و همه کس آگاه تر است و بصورت مستقیم به بازگویی افکار و اعمال و خصیصه‌های شخصیت های نمایشی می پردازد.
در روایت ها گاه حدیث نفس داریم و گاه گفتگوی درونی.
حدیث نفس بیانگر درونیات، افکار و حس اشخاص است که در آن یک منطق وجود دارد. حدیث نفس در خدمت پیشبرد طرح داستان است.
گفتگوی درونی می تواند مستقیم یا غیرمستقیم باشد.
در گفتگوی درونی منطق زمانی از بین می رود. گفتگوی درونی بدلیل درهم ریختگی گاه حتی به ایستادن اثر و یا برگشت آن منجر می شود.
در گفتگوی درونی مستقیم خبری از نویسنده اثر نیست و مخاطب با فکر یک شخص روبرو می شود.
در گفتگوی درونی غیرمستقیم ابتدا نویسنده حاضر می شود و سپس وارد دنیای فکری شخص می شویم.
در جریان سریال ذهن که یک تکنیک نوشتاری هست از گفتگوی درونی یا حدیث نفس استفاده می شود.
حالا می توان با یک نگاه فرمالیستی در مورد کارهای جشنواره نظر داد.
آنچه از اجراها برمی آمد، نه انجام بداهه یک اتود برای رسیدن به لحظه ای ناب از بکارگیری تخیل و تجسم برای پروراندن یک شخصیت و نشان دادن عمل و عکس العمل های بدنی و بیانی، که، بیشتر اجرای متنی از قبل آماده شده را نشان می داد.
بیشتر متون اجرا شده ترکیب و تلفیقی از منولوگ ها، حدیث نفس،  گفتگوی درونی مستقیم و غیرمستقیم بود.
بنده دوست تر داشتم با تک تک بازیگران و کارگردانان نمایش ها پس از اجرا گفتگویی داشته باشم و از آن‌ها در رابطه با اجرایشان و مفاهیم قیدشده بالا بپرسم و بشنوم.
اینکه عوامل اجرایی آیا فرق موارد قید شده را می دانند؟ در اجرایشان به جزئیات چگونگی اجرای متفاوت هر یک از این موارد آگاهانه عمل کرده اند؟
متاسفانه بدلیل نبود زمان لازم برای نقد و بررسی کارها این اتفاق تقریبا غیرممکن هست، برای همین بنده دوست نداشتم یک طرفه صحبت کنم و فقط مجری باشم.
آنچه اما با دیدن تقریبا دو سوم از آثار جشنواره می توان برداشت کرد، با توجه به تشابه اکثریت کارهای در نوع اجرا می توان بجرات گفت تقریبا تمامی شرکت کنندگان از تفاوت اجرای مثلا حدیث نفس و گفتگوی درونی مستقیم ناآگاه بودند.
بدون شک اجرای هر یک از مواردی که بالا توضیح داده شده است باید متفاوت از دیگر اجراها باشد، همانگونه که خود این تعاریف در ذات خود با هم تفاوت دارند.
نوع گویش و ادای کلمات یک راوی یا دانای کل بی شک با نوع بیان جملات یا نوع بروز احساسات یا نوع حرکات بدنی آنکه حدیث نفسی را اجرا می کند متفاوت خواهد بود.
یک گفتگوی درونی اجرایی متفاوت تر از یک گفتگوی مستقیم با تماشاگر دارد.

آنچه اما در جشنواره شاهد آن بودیم، این بود که اکثریت شرکت کنندگان توجهی به این تفاوت ها ننموده بودند.
بنده این جشنواره را برای تئاتری جماعت مفید می دانم، مخصوصا برای تازه کارها. منتهی باید سمت و سوی آکادمیک به آن داد تا سطح کیفی قابل قبولی داشته باشد.
شخصا معتقدم برگزاری خود جشنواره از آثارش یک سر و گردن بالاتر هست. عوامل اجرایی جشنواره از دبیر محترم تا تک تک عوامل با جدیت و دوندگی های مستمر یک جشنواره ملی قابل قبول را برگزار می کنند و این دست مریزاد دارد، لذا پا به پای این عزیزان، شرکت کنندگان نیز می بایست سطح علمی و فنی اجراهای خود را بالا ببرند، برای این کار لازم هست در معنای نام جشنواره مجددا غرق شده و آن را ملاک کارهای خود قرار دهند: اتود. به معنای مطالعه و تمرین عمیق و دقیق.
بدون شک مطالعه قبل از هر کاری لازم هست، مطالعه برای شناخت انواع تکنیک ها، شگردها، مفاهیم و روش‌ها و سیستم ها.
آنچه برای تئاتری های شرکت کننده در جشنواره اتودهای نمایشی لازم هست مطالعه عمیق است برای شناخت و آگاهی، و، سپس تمرین مستمر برای پرورش بدن و بیان و حس، و، نهایتا حضور خلاقانه برای آفرینش بصورت بداهه در لحظه اجرا..